Νηστικός, εκ της Νηστείας

Ημείς, ως σπουδασταί εις το εξωτερικόν, ερχόμεθα κατά τις διακοπές του Πάσχα πίσω εις την πατρίδα για δύο λόγους κυρίως: να μας πλύνει η μάνα κανά ρούχο και να πλακωθούμε σε ξύγκια και ξύδια. Με λίγα λόγια, δεν νηστεύω, οπότε δε με αφορά προσωπικά το θέμα, έχω όμως κάποιες απορίες...

Γιατί ελιές και όχι λάδι; Οι περισσότερες θεωρίες που έχω ακούσει είναι εξυπνάδες της στιγμής, όπως το αστείο "επειδή το λάδι βγαίνει από επεξεργασία της ελιάς", λες και το ψωμί φυτρώνει στα δέντρα έτοιμο. Από τις θεωρίες που έχω ακούσει και που έχουν κάποια λογική βάση και φαίνονται πιθανές έχουμε τα εξής:

Η πρώτη θεωρία λέει ότι επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το λάδι για κάποιους λόγους (κόστους ή σπανιότητας) δεν ήταν τόσο προσβάσιμο στον απλό λαουτζίκο και έμενε προνόμιο της αριστοκρατίας, οπότε προστέθηκε στα αρτίσιμα είδη για να μην το ζητάει το πόπολο. Παραμένουν απορίες για τα οικονομοτεχνικά στοιχεία της εποχής και κατά πόσο συμφωνούν με τα παραπάνω, αλλά το κεντρικό νόημα έχει κάποια λογική και δεν είναι τελείως απίθανο.

Η δεύτερη θεωρία λέει... γιατί έτσι! Μπήκε ψιλοτυχαία στην λίστα των απαγορευμένων τροφών, μόνο και μόνο για να δοκιμάζεται η υπακοή των πιστών μέσω της νηστείας. Το θέμα δηλαδή δεν είναι ότι έχει κάτι η τροφή, πέρα από το ότι είναι δημοφιλής, αλλά ότι ο πιστός, απέχοντας από αυτήν, δίνει σαφή ένδειξη υπακοής. Αρκετά λογικό, η Εκκλησία έχει μια διαχρονική ανάγκη για επιβεβαίωση της πίστης από το ποίμνιο (εσείς υπογράψατε για τις ταυτότητες;).

Μία τρίτη θεωρία, που δεν αποκλείει απαραίτητα τις άλλες δύο, είναι ότι η νηστεία των πρώτων Χριστιανών ήταν αποκλειστικά ψωμί και νερό, και στην πορεία, για να αντέχουν οι πιστοί τις πολυήμερες νηστείες, έγιναν κάποιες "εκπτώσεις" και στα νηστίσιμα προστέθηκαν οι ελιές, οι φακές, τα χορταρικά και όλα τα γνωστά. Πάρα πολύ πιθανό, καθώς μια αυστηρή νηστεία αποκλειστικά ψωμιού επιβαρύνει φοβερά τον οργανισμό - πόσο μάλλον σε μια εποχή που η τροφή δεν ήταν τόσο άπλετη όσο τώρα. Δεν συμφέρει να εξαφανιστεί το ποίμνιο λόγω έλλειψης σιδήρου και βιταμινών :D

(λεπτομέρεια, καμιά από αυτές τις θεωρίες δεν έχει κάποιον αυστηρά θρησκευτικό λόγο για την απαγόρευση του λαδιού)

Τώρα φανταστείτε και μια παρόμοια συζήτηση για το "όχι ψάρια, ναι θαλασσινά". Δεν ακούγεται σαν κρυφορατσιστική επίθεση στις ποταμίσιες πέστροφες; :D Και αν μη τι άλλο, το καλαμαράκι και το χταποδάκι στα κάρβουνα είναι κορυφαίοι και εκλεκτοί μεζέδες, είναι περίεργο πως ξέφυγαν μιας απαγόρευσης που προωθεί την εγκράτεια - έχετε δει με τι εγκράτεια πέφτουν οι περισσότεροι στις γαρίδες; Μάλλον γιατί οι άγιοι πατέρες ήξεραν ότι χταποδάκι χωρίς τσίπουρο δεν κατεβαίνει και για αυτό πρόσθεσαν και τα οινοπνευματώδη στα αρτίσιμα. Κρασάκια, ούζα και μοχίτια ξέχνα τα. Εδώ βέβαια εμφανίζεται και ένα ψιλο-conflict με την μετάληψη άλλα το προσπερνάμε...

Εντωμεταξύ, αν έχω καταλάβει καλά... τα Σαββατοκύριακα (με εξαίρεση το Μ. Σάββατο) είναι μέρες μη νηστείας. Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια, το να νηστεύεις τα ΣουΚου σημαίνει ότι είσαι αντίθετος του Δόγματος και επισύρει την ίδια ποινή με αυτούς που δεν κρατάνε τις νηστείες - η οποία επί της ευκαιρίας είναι αφορισμός. Το έχω δει και σε κάποια άλλα sites και μου κάνει λίγο εντύπωση ότι η "υποχρεωτική" άρση νηστείας τα ΣουΚου δεν είναι τόσο γνωστή - αν όντως ισχύει τότε τζάμπα ταλαιπωρούνται τόσοι νηστικοί νηστεύοντες.

Πραγματικά, κάποιος πρέπει να βγάλει ένα Νηστεία for Dummies.

Τέλος, διαβάστε και τη τοποθέτηση και τις απορίες της Tanila επί του θέματος - γέλασα με την ψυχή μου.