Τετάρτη, Οκτωβρίου 22, 2008

Γλωσσολογικές προσωπικές ανακαλύψεις

Μπορείτε να κατατάξετε το post αυτό στην κατηγορία "το χωριατόπαιδο ανακαλύπτει τον κόσμο".

Μέχρι πέρσι, η εμπειρία μου επί της αγγλικής γλώσσας ήταν κατά 99.99% μέσω των 8 ετών στα φροντιστήρια και του γραπτού λόγου (internet και λογοτεχνία). Το 0.01% ήταν μέσα από την TV και τον κινηματογράφο, δηλαδή κατ'εξοχήν αμερικάνικες παραγωγές. Και λέω 0.01% γιατί σε γενικές γραμμές, η ευκολία του έτοιμου υπότιτλου, συν το γεγονός ότι είμαι μακράν πιο οπτικός παρά ακουστικός τύπος, με έκανε να μην δίνω ιδιαίτερη προσοχή στον ήχο - την προφορική αγγλική γλώσσα.

Από τότε που ήρθα στην Σουηδία, ένα από τα πολλά πολιτισμικά και μη σοκ που έπαθα ήταν και αυτό με την άνεση των σουηδών στα αγγλικά.

(και επίσης ότι, Proficiency ξε-Proficiency, δεν μπορούσα να σταυρώσω μια ολόκληρη φράση στα αγγλικά για μερικούς μήνες :D)

Μου είχε κάνει εντύπωση στην αρχή ότι, τουλάχιστον οι Στοκχολμίτες, κατέχουν την αγγλική και η γλώσσα τους "γυρίζει" σχεδόν αυτόματα μόλις τους λες "sorry, I don't speak swedish". Ακόμα και κάτι πιτσιρίκια 10 χρονών μιλάνε πολύ καλύτερα αγγλικά από κάτι ελληναράδες της ηλικίας μου (εμού συμπεριλαμβανομένου). Μετά άρχισα τα μαθήματα σουηδικών και εκεί έγιναν κάποια πράγματα λίγο πιο εμφανή. Τελικά, οι Σουηδοί δεν ξέρουν _τέλεια_ αγγλικά.

ΟΜΩΣ...

τους βοηθάει φοβερά το ότι το συντακτικό των σουηδικών μοιάζει αρκετά με των αγγλικών. Ηλιθιωδώς απλουστευμένο παράδειγμα: min bok, mein buch, my book, το βιβλίο μου. Σε ποια γλώσσα η κτητική αντωνυμία (αντωνυμία δεν είναι; :D) πάει ανάποδα από τις άλλες; Εντάξει, η σωστή απάντηση είναι "klain", γιατί, πρώτον, το αγγλικό συντακτικό (και κατά μεγάλο ποσοστό και το σουηδικό επίσης) είναι για ηλίθιους, και, δεύτερον, είμαστε επαρκώς ηλίθιοι ώστε να το μαθαίνουμε και εμείς. Κυρίως όμως γιατί τα ελάχιστα σημεία που είναι διαφορετικά στα δύο συντακτικά γίνονται εύκολα αντιληπτά όταν ένας Σουηδός μιλάει αγγλικά. Ηλιθιωδώς απλουστευμένο παράδειγμα νο2: "Yesterday went I downtown" (στα σουηδικά, το ρήμα γεννιέται και πεθαίνει στην δεύτερη θέση της πρότασης).

Φυσικά, στην αρχή αγνοούσα τέτοια λάθη γιατί μου φαινόταν "cute" και γιατί ήμουν ψαρωμένος - τι ξέρω και εγώ ο άθλιος ελληναράς, οι σουηδαράδες κάτι παραπάνω ξέρουν. Τελευταία όμως, άρχισα να πιστεύω ότι αυτό που παίζει είναι ότι η προφορά η οποία είναι ΠΟΛΥ καλή, καθαρή, ουδέτερη, με ελάχιστα μόνο σουηδικα στοιχεία είναι αρκετά καλή ώστε να σε "ψαρώσει" και αυτόματα να πιστεύεις ότι ο συνομιλητής σου ξέρει γ@μώ τα αγγλικά. Με τον καιρό φυσικά εκπαιδεύεσαι, συνηθίζεις, καταλαβαίνεις ότι και η προφορά υστερεί κάπως. Όχι πολύ όμως.

Αυτό που συνειδητοποίησα (the _φάκινγκ_ obvious), είναι ότι η αχανής διαφορά Ελλήνων και Σουηδών στα αγγλικά είναι οι φθόγγοι που χρησιμοποιούμε στις μητρικές μας γλώσσες. They has them, we has them not. Είναι απλό, η ελληνική γλώσσα χρησιμοποιεί ελάχιστους φθόγγους-ήχους σε σχέση με τις αγγλοσαξωνικές/γερμανικές γλώσσες. (Και τις ασιατικές. Και τις αφρικανικές.) Πάρτε για παράδειγμα την λέξη salt. Αλάτι. Δεν προφέρεται ούτε σολτ, ούτε σαλτ. Ο πιο εύκολος τρόπος να περιγράψω την προφορά του a είναι "ο ήχος ανάμεσα στο α και στο ο". Το ίδιο ισχύει και για την καρέκλα. Δεν είναι "τσερ". Το r είναι soft r, σε αντίθεση με το δικό μας hard r. Δεν υπάρχει "ε", υπάρχει ο ήχος "ανάμεσα στο α και στο ε"(κατά προσέγγιση). Και το ενδιαφέρον είναι ότι στα σουηδικά τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, γιατί εκεί όντως το ένα ε από το άλλο ε έχουν διαφορά. Οι υπομονετικοί ας ακούσουν δείγματα εδώ. Aν δεν σας φρίκαρε αυτό, τα περσικά/ιρανικά έχουν τρία φάκινγκ διαφορετικά "χ". Και, φυσικά, υπάρχουν πάντα τα κλικ-κλακ των αφρικανών.

Στα δικά μας τώρα. Δεν είναι περίεργο που η ελληνική γλώσσα έχει τόσους λίγους φθόγγους; Αν θυμάμαι καλά, ένας φιλόλογος στο λύκειο μας είχε πει ότι στα αρχαία ελληνικά υπήρχαν κάποιοι φθόγγοι που εξαλείφθησαν στην πορεία - π.χ. το ξεψυχισμένο "χ" που μπορείτε να βρείτε στην λέξη "Helen". Δεν θυμάμαι τι άλλο είχε ειπωθεί βέβαια επί του θέματος, γιατί ποιος προσέχει τι του λένε στο σχολείο...

Εκπληκτικό όμως... Υποσυνείδητα είχα δεχθεί (και όχι μόνο εγώ) ότι οι φθόγγοι του ελληνικού αλφαβήτου είναι ένα παγκόσμιο στάνταρ και ότι η προφορά των πάντων ήταν ένας συνδυασμός αυτών. Sad realisation, αλλά ελπίζω ότι με έχει κάνει ένα κλικ καλύτερο στις ξένες γλώσσες.

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

"Yesterday went I downtown" (στα σουηδικά, το ρήμα γεννιέται και πεθαίνει στην δεύτερη θέση της πρότασης).

Και στα γερμανικά και στα ολλανδικά, ομοίως. Υποθέτω και στα δανικά, ισλανδικά, νορβηγικά. Η διαφοροποίηση των αγγλικών πρέπει να οφείλεται από την ισχυρή επιρροή των γαλλικών.
Καλημέρα

pixie είπε...

"(και επίσης ότι, Proficiency ξε-Proficiency, δεν μπορούσα να σταυρώσω μια ολόκληρη φράση στα αγγλικά για μερικούς μήνες :D)"
Α γεια σου, έχει τεράστια διαφορά το να είσαι δέκτης μίας γλώσσας (διαβάσμα + ακρόαση), από το να σκέφτεσαι στη γλώσσα αυτή. Τον απολογισμό σου θα μπορούσα κάλλιστα να τον έχω γράψει εγώ.

"ο ήχος ανάμεσα στο α και στο ο"
:) όντως είναι φου_obvious (νοου οφένς). Εκτός αυτού, δηλώνεται καθαρά σε κάθε αγγλικό λεξικό που σέβεται τον εαυτό του και παραθέτει τη φωνητική μεταγραφή δίπλα στα λήμματά του.

Nenyaki : ) είπε...

Πολύ ωραίο (και σωστό) ποστ!

Oι δικιές μου εμπειρίες πάνω σε αυτά που γράφεις:

* Εννοείται ότι η προφορά των Σουηδών και η άνεση τους να κάνουν switch από την μία γλώσσα στην άλλη (ένα "sorry?" αρκεί) σε ψαρώνει και νομίζεις ποιος ξέρει τι super αγγλικά μιλούν (κατά 90-95% όντως μιλούν, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα).
Προσωπικά, εκεί που συνειδητοποίησα ότι ουσιαστικά μεταφράζουν τα σουηδικά στα αγγλικά είναι όταν τους πεις... "Have a nice day".
Εκεί η απάντησή που θα πάρεις θα είναι "the same" ή "the same to you" που στα αγγλικά ακούγεται πολύ περίεργο (ή και λίγο απότομο, αν σου πει ο άλλος "the same!" κοφτά. Την πρώτη φορά είχα σκεφτεί "ουχ, θέλει να με ξεφορτωθεί" ξέρω 'γω), αλλά βγάζει τέλειο νόημα αν σκεφτείς ότι ουσιαστικά μεταφράζουν το "Detsamma!" ή το "Detsamma till dig!" που είναι σουηδικές ευχές. Και όπως σωστά παρατηρείς, είναι το "Thesame!" σε μία λέξη :D

* Έπρεπε να έρθω εδώ για να συνειδητοποιήσω τι κακό μας έκανε που τόσα χρόνια στα φροντιστήρια μας δίδασκαν αγγλικά έλληνες και όχι βρεττανοί/αμερικανοί. Δεν θυμάμαι ποτέ να είχαμε μαθήματα προφοράς ή ακόμα και υποδείξεις πως να ξεχωρίζουμε τα αμερικάνικα από τα βρεττανικά αγγλικά όταν κάναμε στο ίδιο φροντιστήριο μαθήματα για το Cambridge και Michigan Lower / Proficiency (και έχω αλλάξει σίγουρα 10 φροντιστήρια αγγλικών, άρα έχω καλό δείγμα).
Mια ακόμα θλιβερή διαπίστωση ήταν ότι μετά το Proficiency μπορούσα πολύ άνετα να καθήσω και να γράψω ένα γράμμα στον πρωθυπουργό της χώρας μου, αλλά δεν μπορούσα να επικοινωνήσω με τους συμφοιτητές μου (μου πήρε χαλαρά 1-2 μήνες για να μου "λυθεί" η γλώσσα).
Εκεί όμως που κατάλαβα ότι η ελληνική μας προφορά στα αγγλικά δεν περιορίζεται μόνο στο "hard r" αλλά στην ισοπέδωση όλων των αγγλικών φθόγγων και αντικατάστασή τους από τους ελληνικούς, ήταν όταν η Α. (γερμανίδα) μου εξήγησε ότι ήταν πολύ δύσκολο να καταλάβει πολλές φορές τι λέγαμε και έπρεπε να το συμπεράνει από τα συμφραζόμενα, μιας και όπως είπε για παράδειγμα λέμε απλά "σιτ" όταν θέλουμε να πούμε και "shit" και "seat" και "sit" αλλά και "sheet".
Wow, θυμάμαι ότι όταν μου το είχε πει είχα σκεφτεί ότι είναι πολύ "ψηλομύτα" που κολλάει σε τέτοιες λεπτομέριες. Μετά συνειδητοποίησα ότι απλά είχε μάθει σωστά αγγλικά, όχι απλά να τα μιλάει, αλλά και να τα ακούει!

Και ερχόμαστε στο σημείο που 20τόσα χρόνια μετά, τρέχουμε να διορθώσουμε τα αγγλικά μας...
Κάλλιο αργά παρά ποτέ? ίσως και να είναι έτσι.

dtsomp είπε...

@thoughtsofashy Όντως. Τα γερμανικά όμως έχουν μια ανωμαλία στην σύνταξη τους, καθώς το δευτερεύον ρήμα μιας φράσης πάει στο τέλος της πρότασης. Π.χ. "Ι want to the station go". Σε αντίθεση, τα σουηδικά σε ορισμένα σημεία έχουν πιο απλό συντακτικό και από τα αγγλικά, παρόλο που η γλώσσα κατάγεται απευθείας από τα γερμανικά.

@pixie το link σου για την φωνητική μεταγραφή δεν διαβάζεται! Πρώτη φορά έχω τόσες άγνωστες λέξεις σε ελληνικό κείμενο! :D Πάντως, το έθεσες πολύ καλύτερα από μένα: "δέκτης μιας γλώσσας". Ρισπέκτ.

@nenyaki είχε τύχει μια φορά να μιλήσω με την τελευταία καθηγήτρια αγγλικών που είχα και να μου εξηγήσει τον λόγο που δεν κάναμε "ορθοφωνία", ο οποίος ήταν κάτι σε "εδώ δεν ξέρετε που παν' τα τέσσερα, θέλετε και προφορά;" :D Δεν είχε τελείως άδικο, αλλά το θέμα είναι ότι όταν θα ξέρεις πια που πάνε τα τέσσερα, είναι αργά...

Ανώνυμος είπε...

Δεν νομίζω να μην υπάρχει παιδάκι, που να ξεκινά γερμανικά και να μην τού λένε από την πρώτη ημέρα:
Το κύριο ρήμα στην δεύτερη θέση (και σού παίρνει καιρό να καταλάβεις ότι εννοούν την δεύτερη ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ θέση και όχι την απόλυτη δεύτερη με αποτέλεσμα να γράφεις προτάσεις του τύπου *Το καστανο κλώτσησε ψηλό αγόρι την μπάλα, αντί Το καστανό ψηλό αγόρι κλώτσησε την μπάλα...)
ενώ τα ρήματα της 2ουσας και τα απαρέμφατα στο τέλος (διότι στα πόδια του μπροστά βρέθηκε)
ΟΚ υπάρχουν και άλλοι κανόνες και παραλλαγές, αλλά αυτά είναι τα βασικά.
Είναι συντακτική "ανωμαλία" αυτό; Αντιστοίχως είναι θέμα "απλότητας" κάποιες δομές των Σουηδικών; Αντικειμενικά δεν θα συμφωνούσα. Συμφωνώ, όμως, ότι η συνήθεια σε σχέση με την δική μας γλώσσα (και τις δομές της) μάς κάνει να θεωρούμε κάποιες δομές οικιότερες.
Προφανώς, λοιπον, το I must study History, because I am a pupil, το οποίο σχεδόν αντιστοιχεί 1-1 με το (Εγώ) πρέπει να μελετήσω Ιστορία, διότι είμαι μαθητής, είναι εγγύτερο σε εμάς από το Ich muss Geschichte lesen, weil Ich ein Schueler bin, το οποίο είναι *(Εγώ) πρέπει ιστορία να διαβάσω, διότι μαθητής είμαι.
Και, φυσικά, ας μην ξεχνάμε ότι έχουν αγγλικά, γερμανικά, σουηδικά κλπ κοινή γλώσσα πρόγονο, αλλά δεν παύουν να είναι διαφορετικές γλώσσες με τις ιδιαιτερότητες, τις επιρροές τους κλπ.

dtsomp είπε...

Έχεις απόλυτο δίκιο. Εννοώ φυσικά συντακτική "ανωμαλία" ως προς αυτά που έχουμε συνηθίσει.