Γιατί το HCI έχει σημασία

Εμείς οι gadget-lovers έχουμε ένα παράξενο χούι: δεν δίνουμε στο usability τη σημασία που του αρμόζει. Έχουμε μια τάση να κολλάμε στα νούμερα των specs και να τα ζυγιάζουμε όλα βάσει αυτών. Και επειδή συνήθως δουλεύουμε σε IT κλάδους, τείνουμε να περνάμε αυτή την νοοτροπία και στο έργο μας.

Ο απλός κοσμάκης, από την άλλη, όχι. 

Τους δύο αυτούς κόσμους παλεύουν να γεφυρώσουν οι usability experts. Μία από αυτούς, το world famous nenyaki (η οποία και έκανε usability test στην IPTV πλατφόρμα που αγόρασε η Otenet από την Ericsson), μου έστειλε ένα πολύ ενδιαφέρον link για ένα usability test μεταξύ τεσσάρων κινητών - συγκεκριμένα: Apple iPhone, Nokia N95, Sony Ericsson W910i, HTC TyTN.

Το iPhone, το οποίο είναι μακράν πιο αδύναμο σε specs από τα N95 και TyTN, φαίνεται να υπερέχει σε user-friendliness. Όχι ότι όλα λειτούργησαν τέλεια - οι χρήστες είχαν τα ψιλοπροβληματάκια τους, όμως το TyTN (σε γνήσιο Windows style) ζωγράφισε:

Two [users] were unable to lock the device (one person gave up when realized he had opened the battery hatch)

Το ενδιαφέρον είναι ότι τα τεστ έγιναν σε "καθημερινές λειτουργίες", από απλή κλήση μέχρι την αποστολή φωτογραφίας σε ένα contact. Άρα, δεν μιλάμε ούτε για on-board compilation κώδικα μηχανής, ούτε για άνοιγμα Word/Excel, ούτε άλλες πολύπλοκες εργασίες. Δεν χρειάζεσαι MSc in Computer Science για να τις ολοκληρώσεις (θεωρητικά).

Τα αποτελέσματα των δοκιμών είναι δύο κατηγοριών: ποιοτικά (actual performance) και υποκειμενικά (user preference). Ε, λοιπόν, 4 στους 5 χρήστες δήλωσαν ότι θα αγόραζαν το iPhone, τη συσκευή που προκάλεσε τα λιγότερα προβλήματα κατά την χρήση της. 

Δεν κάνω ούτε διαφήμιση της υπερτερότητας του iPhone, ούτε Apple vs the World. Aν είστε άνθρωπος των specs, έχετε απόλυτο δίκιο να θεωρείτε το iPhone χαμηλομέτριο. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι υπογραμμίζεται η σχέση user-friendliness και αγοραστικής προτίμησης. Πιο απλά: δεν παίρνεις αυτό που σε εκνευρίζει. 

Αυτό οφείλουμε να το έχουμε πάντα υπόψη μας εμείς η εργατιά του IT - ειδικά όσοι κατασκευάζουν προϊόντα για το ευρύ κοινό. Η Nokia το έχει πιάσει το νόημα αλλά το εφαρμόζει τμηματικά, στις μονάδες ευρείας κατανάλωσης. Τα Series 40 κινητά της φημίζονται από τα χρόνια της ασπρόμαυρης οθόνης για το "εύκολο μενού" - αυτά είναι που την έκαναν νούμερο 1. Αντίθετα, τα "στριφνά" κινητά της Siemens είχαν ένα κάρο (undocumented) λειτουργίες και αν είχες όρεξη να τους βάλεις "χέρι" έψηναν και καφέ, αλλά η ρετσινιά του "άθλιου μενού" έμεινε μέχρι τον επιθανάτιο βρόγχο του Mobile department της εταιρίας.

Part II - ΠΡΟΣΟΧΗ: από δω και κάτω παινεύω το iPhone και ξεφεύγω λίγο από το HCI. Οι αλλεργικοί στα μήλα κλείστε τον browser :D

What is it then that makes the iPhone different? Most importantly, it has removed one level of abstraction by allowing the user to act on objects using the finger directly on the phone’s surface.

The difference between this and having to press keys on a keyboard and watch the screen to see what happens is striking.

Αυτό είναι το ένα από τα σκέλη αυτού που ονομάζω the iPhone effect (copyright ;) ).

Το iPhone δεν είναι σημαντικό κινητό γιατί είναι το καλύτερο (δεν είναι). Είναι σημαντικό γιατί επηρεάζει τον κόσμο της κινητής τηλεφωνίας σε πολλά επίπεδα μέσω του μεγάλου όγκου πωλήσεων και των συμφωνιών που έγιναν για να βγει στην αγορά. Αναλυτικά:

1. Αυτό ακριβώς που λέει το quoted κειμενάκι από πάνω. Η Apple αφαίρεσε το interaction layer του πληκτρολογίου και έδωσε άμεση επαφή δακτύλων-εικονιδίων. Όχι, η touch screen σίγουρα δεν είναι κάτι καινούριο, αλλά όλες οι λύσεις μέχρι τώρα ήθελαν stylus για να κάνεις χειρισμούς ακριβείας. Το stylus όμως θέλει μια κίνηση παραπάνω για να το βγάλεις από την θέση του - και αυτή η κίνηση μετράει στο usability, άσε που δεν παίζει multi-touch. Μαζί με το νέο στυλ χρήσης ήρθε και η απλοποίηση του μενού. Αυτά τα στοιχεία είναι που έχουν αρχίσει σαν κύμα να περνάνε και στους υπόλοιπους κατασκευαστές (LG Viewty, HTC Touch). Δεν έχει καν σημασία αν είναι θετικά ή αρνητικά στοιχεία - η αγορά τα αφομοιώνει όλο και περισσότερο και αυτό είναι που μετράει. iPhone effect #1.
2. Πείτε ευχαριστώ στην Apple. Η συμφωνία με τα δίκτυα υποχρεώνει τα δίκτυα να δίνουν unlimited data μέσω GPRS/EDGE σε λογικές τιμές. 1-0. Τα υπόλοιπα δίκτυα αναγκάζονται να είναι ανταγωνιστικά και ρίχνουν και αυτά τις τιμές στα αντίστοιχα πακέτα. 2-0. Τα ποσοστά μιλάνε από μόνα τους. Οι Windows Mobile συσκευές, οι οποίες είναι στην κορυφή των πωλήσεων (εν μέρει χάρη στις μαζικές corporate αγορές), έχουν πολύ μικρότερο ποσοστό χρήσης του mobile internet απ'ότι το iPhone. Προφανώς ο κόσμος θέλει να surfάρει από το κινητό του αλλά θέλει να το κάνει με λογικό κόστος και με decent browser. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν οι εταιρίες και τα δίκτυα, τόσο το καλύτερο για τον καταναλωτή.
3. Παρόλο που το iPhone ίσως να είναι το πρώτο κινητό με πραγματικά αξιόλογο, γρήγορο και πλήρως χρησιμοποιήσιμο browser, έχει "αναγκάσει" πολλά μεγάλα sites να επανασχεδιάσουν μαζικά το layout τους ώστε να προσφέρουν μια πιο βολική σελίδα στους χρήστες iPhone. Θετική παρενέργεια: τα sites αυτά είναι προσβάσιμα και από άλλα κινητά - το Treo μου μπαίνει στα περισσότερα πολύ άνετα. Αυτό ακριβώς το mobile experience επιχείρησαν να προσφέρουν το WAP (ο καρκίνος της κινητής τηλεφωνίας) και το iMode και απέτυχαν ΠΑΤΑΓΩΔΩΣ, γιατί δεν υπήρξε ποτέ σοβαρή αποδοχή. Προσέξτε: το WAP δεν ήταν τυχαία προσπάθεια, από πίσω του είχε όλα τα δίκτυα κινητής - ήταν ένας πολύ βολικός τρόπος να βγάλουν λεφτά σχεδόν από το τίποτα.
4. Κάτι που θα το δούμε στο προσεχές μέλλον: τώρα που αρχίζει να πέφτει το κόστος του mobile kilobyte και ο κόσμος μπορεί να είναι online όλη την ώρα, θα αλλάξει ο τρόπος επικοινωνίας. Τα location-aware services θα πλημμυρίσουν τον τόπο - είναι το ανάλογο με αυτό που συμβαίνει στον κόσμο των φωτογραφικών μηχανών, που πλέον έχουν ενσωματωμένο GPS και κάνουν αυτόματα geotagging των φωτογραφιών. Το iPhone δεν είναι άμεσα υπαίτιο για αυτό, αλλά δρα ως καταλύτης που επιταχύνει την διαδικασία (φτηνότερο mobile internet, myLocation), όπως και τα κινητά με GPS (κυρίως Nokia N95).
5. Κάτι για το οποίο είμαι σίγουρος αλλά δεν μπορώ να το αποδείξω! Πιστεύω ότι η επιτυχία του iPhone έπαιξε μεγάλο ρόλο στην απόφαση της Verizon να "ρίξει τον φράχτη" και να δέχεται πλέον στο δίκτυο της και non-Verizon branded κινητά. Αυτό έχει τεράστια σημασία για την αμερικάνικη αγορά, καθώς μαστίζεται από την λογική του "κλειδωμένου" κινητού. Εκεί, όταν διαλέγεις κινητό, διαλέγεις και πάροχο, καθώς μόνο ένα δίκτυο δίνει την συγκεκριμένη συσκευή (συνήθως). Είμαι πολύ περίεργος να δω πως θα επηρεάσει αυτή η αλλαγή πλεύσης της αμερικάνικης αγοράς τον υπόλοιπο κόσμο.

Ουφ. Πανωσέντονο, κατωσέντονο και παπλωματοθήκη μαζί. Περαστικά σε όσους άντεξαν μέχρι αυτό το σημείο :)